Zbirka umetničkih dela
Prva stalna postaka Vojnog muzeja iz 1904. godine kojom je dominirala Bista Karađorđeva od bronziranog gipsa akademskog vajara Đorđa Jovanovića pokazuje da je u Vojnom muzeju vrlo rano prepozata važnost umetničkih dela u službi prezentovanja ratne istorije. Ipak, zasluga za sistematično prikupljanje likovnih dela u Vojnom muzeju pripada generalu Vojislavu Vukoviću, koji je na dužnosti upravnika Vojnog muzeja bio od 1934.do 1945.godine. Kolika je pažnja bila posvećena ovoj zbirci, govori i činjenica da je, u međuratnom periodu, Vojni muzej imao Umetnički odbor čiji su članovi bili akademski umetnici i akademci sa zadatakom da vrše selekciju dela u skladu sa njihovim likovnim kvalitetima i sakupljačkom politikom Vojnog muzeja.
Umetnička dela su u muzej stizala putem otkupa, poklona ili porudžbina. Ministarstvo vojske i mornarice Kraljevine Jugoslavije obezbedilo je znatna materijalna sredstva za otkup umetničkih dela za Vojni muzej, što je doprinelo da se za kratko vreme stvori vredna kolekcija. Fond umetničke zbirke uvećavao se i darovima koje je Vojni muzej dobijao od ustanova i pojedinaca. Među prvim darodavcima bili su sami umetnici i njihovi potomci.
U zbirci se nalaze radovi poznatih srpskih umetnika kao što su: Uroš Knežević, Stevan Todorović, Uroš Predić, Paja Jovanović, Kosta Miličević, Veljko Stanojević, Petar Lubarda, Milo Milunović, Mladen Srbinović; ali tu su i radovi umetnika koji su nepravedno zaboravljeni: ruski slikar Vsevolod Guljevič, portretista Nikola Milojević, slikar Mihailo Milovanović.
U okviru Umetničke zbirke Vojnog muzeja nalazi se i izuzetno vredna kartografska zbirka, koja obuhvata originalne geografske i vojno geografske karte XVII, XVIII i XIX veka, urađene uglavnom u staroj grafičkoj tehnici bakroreza, a potom bojene ručno. Uz karte tu se nalazi i vredna kolekcija veduta starih gradova. Odlikuje ih visoki umetnički kvalitet, sadržajna geografska celovitost, tačnost ucrtanih podataka primerena vremenu u kom su nastali i izuzetna kaligrafija i ornamentika.
Posebnu dragocenost umetničke zbirke predstavljaju radovi ratnih slikara iz perioda od 1912 do 1918. godine. Sakupljeno je oko 500 slika, skica i crteža devetnaest ratnih slikara. Na brojnim srpskim ratištima od Cera do Soluna, u periodu od propasti da oslobođenja, stvaralo je oko četrdeset slikara koji su bili uglavnom ratnici ili dobrovoljne bolničarke. Slikari su bili raspoređeni u ratne jedinice, da bi pratili život na frontu i operacije srpske vojske. Među ratnim slikarima bilo je i onih koji su stvarali našu modernu umetnost: Nadežda Petrović, Kosta Miličević, Mihailo Milovanović. Tako je Prvi svetski rat i pored svih teških gubitaka koje joj je naneo, obogatio srpsku umetnost za znatan broj remek dela.
Posle Drugog svetskog rata, Umetnička zbirka Vojnog muzeja uvećana je radovima koji su nastali od 1941. do 1945. godine. Otkupom i poklonima stečena je ova kolekcija koja sadrži dela aktivnih učesnika NOR-a i umetnika koji su godine rata proveli u zarobljeničkim i koncentracionim logorima.
Godine 1993, Galerija Centralnog kluba Vojske Jugoslavije poklonila je Vojnom muzeju 391 delo savremene umetnosti, s temom Drugog svetskog rata, ili savremenog vojničkog života, a radovi su značajnih umetnika sa ovih prostora, kao što su: Milo Milunović, Milan Konjović, Miloš Bajić, Radenko Mišević, Boško Risimović.
Umetničku zbirku Vojnog muzeja čini oko tri hiljade radova. Zbirka obuhvata razdoblje od XVII veka do modernog doba. U tom dugom periodu, koje potresaju ratovi i burni istorijski događaji, stvaralo je više slikarskih naraštaja različitih stilskih opredeljenja i slikarskih pravaca. Glavna tema su ratovi i vojnički život, a značajan deo kolekcije čini i svojevrsna galerija portreta heroja bojnog polja, vojskovođa, oficira i vladara. Osim likovnih kvaliteta, dela iz Umetničke zbirke predstavljaju veoma značajano svedočanstvo o ljudima i događajima iz prošlosti, političkim, kulturnim i društvenim kontekstima u kojima su nastajala.
Zbirku obrađuje: Bojana Ilić
FOTO
